Welke vraag heeft je ooit weggeleid van een ‘efficiënte’ aanpak om uiteindelijk tot een ‘inefficiënte’ maar innovatieve weg te leiden?

Welke vraag die tegen de stroom (tegen je denkspoor) inging, bracht je op een pad dat je zelf nooit zou hebben gezien? Welke ‘zeer vreemde’ vraag zette een venster open dat je een gans andere kijk op de zaak gaf? Welke vraag klonk zo absurd dat je achteraf verbaasd was dat ze zo snel de duisternis kon verdrijven en een nieuw licht doen schijnen op de uitdaging?
Een handige ‘vreemde’ vraag is de niet-bevestigende vraag.
De meeste vragen die je stelt zijn bevestigende vragen. Je vertrekt van wat je reeds weet, of beter, meent te weten. Je wilt enkel bevestiging dat je op de juiste weg bent, dat je op de goede manier denkt. Vragen als: “Welke oplossingen stel je voor?”, “Welke gegevens heb je gevonden?”, “Welke oplossingen werkten in het verleden?”, “Wat zijn de gegevens die deze situatie ernstig maken?” enz. zijn bevestigende vragen. Ze houden jou en de persoon aan wie je de vraag stelt in jullie actuele denkspoor.
Niet-bevestigende vragen werken in de andere richting: “Welke oplossingen heb je overwogen maar heb je uiteindelijk niet gekozen?”, “Welke mogelijke oplossingen heb je in de prullenmand geworpen?”, “Welk gegevens zijn volgens jou niet relevant en heb je geschrapt?”, “Welke oplossingen hebben in het verleden niet gewerkt en weet je ook waardoor?”, “Welke gegevens zorgen er voor dat je ziet dat de situatie hoegenaamd niet ernstig is?”, “Welk element, om het even in welke oplossing, zou de situatie doen exploderen?” “Wat zijn de voordelen van een explosie van de situatie?”
Wanneer je geen enkele geweigerde oplossing in je prullenmand hebt zitten, heb je meer dan waarschijnlijk niet goed gezocht. Je hebt enkel gezocht in een gebied dat je reeds bekend is. Werkelijk out-of-the-box denken betekent dat je op z’n minst de grenzen van de box hebt afgetast. Dat kan ik enkel merken als je ook ‘inefficiënte’ oplossingen hebt bekeken en duidelijk hebt gemaakt om welke reden je ze hebt verworpen. De ervaring leert dat soms een zeer goede oplossing in de prullenmand zit.
Leer ogenschijnlijk niet-efficiënte vragen te stellen. Ze zijn efficiënt om het denken te stimuleren en je te hoeden voor de klassieke denkfouten. Innovatie begint wanneer je uit een ingesleten denkspoor stapt.
(Daniel Kahneman, Ons feilbare denken (Thinking, fast and slow), Business Contact 2014.
“Het doel van het boek is het versterken van ons vermogen om beoordelings- en keuzefouten te herkennen en te begrijpen, bij anderen en uiteindelijk bij onszelf, door een rijkere en preciezere taal aan te bieden om deze fouten te bespreken.”)