Leerrijk omgaan met onzekerheid en twijfels

Naar aanleiding van een vraag heb ik een hoofdstuk toegevoegd aan de tekst Leerrijker worden, het kán! die ik vorige week op deze site heb gezet: Leerrijk mét onzekerheid en twijfels.
Er is dus een nieuwe versie 2.0


Op een moment van grote onzekerheid en twijfels zie je geen uitweg meer, geen horizon, geen pad meer want het is mistig en donker. Indien de situatie lang aanhoudt en je er niet efficiënt mee kunt omgaan dreigen angst en depressie. Zover laat een leerrijk mens het niet komen.
Kan twijfel gezond zijn? In welke mate? Is het realistisch te streven naar een leven zonder twijfel? Toont zekerheid zich in een vastberaden, stellende houding? Is een vragende houding een teken van onzekerheid? Of net een uiting van een gezonde wetenschappelijke basishouding? Tot waar is het stellen van vragen ‘gezond’? Vanaf welk punt is er sprake van een ‘ongezonde’ situatie, en dus van ‘ongezonde twijfel’?
De tegenstelling twijfel—zekerheid is een onjuiste weergave van de werkelijkheid.
De extremen zijn ongezonde twijfel—zonder twijfel en té onzeker—té zeker.
Het evenwichtige midden is: gezonde twijfel en evenwichtige zekerheid.In een evenwichtig gevoel van zekerheid zit altijd een portie gezonde twijfel, een stukje gezonde onzekerheid. Steeds opnieuw sta je voor de keuze hoe je je in een concrete situatie zult opstellen; hoeveel onzekerheid je toelaat en hoeveel je met zekerheid wilt en kunt stellen. Ongezond wordt het wanneer je teveel naar één van de twee uitersten neigt; wanneer je te lang twijfelt en dreigt je in het twijfelen te nestelen of wanneer je je te zeker waant en niet duldt dat de zaken nog in vraag worden gesteld.
De leerrijke persoon weet dat onzekerheid groeit uit een drang naar te grote zekerheid en dat die drang het gevolg is van een innerlijke onzekerheid. Het is een cirkelbeweging waarin je gevangen zit! Het is een overlevingspatroon. Denken dat je onzekerheid kunt doen verdwijnen door meer kennis en zekerheid te verzamelen is meer van hetzelfde en leidt uiteindelijk tot meer onzekerheid. 
Net zoals je zelf je ‘feiten’ creëert (1), creëer je ook zelf je zekerheid of onzekerheid. De cirkel ‘innerlijke onzekerheid—drang naar te grote zekerheid’ wordt gevoed door het onrustig op zoek gaan naar meer en meer informatie, door voortdurend bezig te zijn met het idee ‘ik voel me onzeker’, door bezig te zijn met wat je niet wilt, door teveel vragen te stellen zonder een antwoord af te wachten, door nooit niet-bevestigende vragen te stellen (2). 
Onzekerheid wordt doorbroken door ‘in het midden’ te gaan staan. Dat is de plek van je ‘eigen kracht’ en je zelfvertrouwen.
Je leest de volledige tekst in de nieuwe versie van Leerrijker worden, het kán! 2.0 → Korte teksten

1. Hoe je zelf ‘feiten’ creëert – Vier soorten feiten → Korte teksten
2. De kunst van het vragen en het Vragenkompas → Korte teksten