Een voorval de afgelopen week heeft me er weer op gewezen: wanneer ‘feiten’ worden ingebracht in een gesprek, een discussie of een debat, gaat het op de eerste plaats om een relationele zaak; het is niet eerst een rationele, feitelijke kwestie.
Dit heeft er voor gezorgd dat ik de tekst ‘Hoe je zelf ‘feiten’ creëert – Vier soorten feiten’ heb herwerkt en een nieuwe versie (13.0) op de site heb gezet.

Wanneer we de aandacht richten op ‘feiten’ bestaat de neiging hierbij een rationele vraag te stellen: Wat zijn de feiten? Hoe werden ze vastgesteld? Door wie? Dit lijkt vanzelfsprekend maar dat is het niet. Het is verstandiger om eerst een relationele vraag te stellen! Wat is zijn intentie met het inbrengen van deze feiten? In welke mate is hij betrokken bij de feiten? Wie heeft er belang bij dat déze feiten, op déze tafel komen, op déze manier, net nu? Wat wil hij bereiken met déze feiten? Welke feiten worden niet meegenomen in het verhaal?

Er bestaan geen feiten op zich, er zweven niet ergens ‘feiten’ rond. ‘Feiten’ ontdek je, ontmoet je, en je kunt er door worden verrast of voelen dat ze je confronteren, maar ze staan niet ergens ‘feit’ te zijn. Dat de aarde rond de zon draait is een gegeven maar dat is slechts een ‘feit’ telkens jij een bepaalde waarneming doet, je er van bewust bent en dat inzicht gebruikt. (We beleven de beweging zon-aarde immers anders dan ze in werkelijkheid verloopt.) De aarde warmt op, daar zijn genoeg ernstig geregistreerde gegevens over, maar is slechts een ‘feit’ indien in de communicatie alle betrokkenen dit gegeven ernstig nemen. (We kunnen de opwarming anders beleven dan ze in werkelijkheid ontwikkelt.)
‘Feiten’ druk je uit als een interpretatie van een waarneming. Ze zijn niet de waarneming!
Vaststellingen zijn een deel van de interactie met jezelf, met anderen en met je omgeving. Ze zijn steeds een aspect binnen een communicatie. Feiten zijn een deel van jouw communicatief systeem. Feiten hebben een relationele functie binnen een gesprek met jezelf of met anderen.
Concreet betekent dit dat wanneer er feiten op tafel komen het op de eerste plaats niet gaat om de feiten op zich of om de feitelijkheid maar om ‘deze feiten leg ik op tafel’, ‘deze feiten stel ik voorop’. Het gaat om hoe je feiten inzet in je communicatie. Welke feiten je inbrengt en welke niet en hoe je dat doet is een deel van de kwaliteit van je communicatie en je relatie met je communicatiepartners.
Het gaat in de eerste plaats om de communicatie over en met de ‘feiten’: hoe, wanneer, met wie, waar, met welke intentie, met welk doel, … communiceer jij gegevens.

Illustratie © Wikiart