Je ‘spreekt’ vele talen

Alle levende wezens, van eencelligen tot ‘de slimste mens’, kunnen communiceren en gebruiken daarvoor een van de vele communicatiemiddelen: klanken, gebaren, kleuren, geuren, chemische stofjes, lichtsignalen, trillingen, kledij, architectuur, territorium, … Een communicatiemiddel is een gecodeerde, systematische en intern samenhangende boodschap die wordt uitgestuurd en die de ander kan ontvangen, op zijn manier decodeert, al of niet begrijpt en er al of niet iets mee doet.
De homo sapiens is de enige die een aantal communicatiemiddelen verder heeft ontwikkeld tot een taal. Taal is een uiterst verfijnd en uitgewerkt communicatiemiddel. Het stelt de gebruikers in staat om begrippen, concepten en gedachten met elkaar uit te wisselen en te proberen dit zo helder mogelijk te doen. Een taal is ‘duidelijk’ enkel voor diegenen die deze taal ‘spreken’ of hanteren. Dit geldt niet alleen voor de verschillende woordentalen maar ook voor de non-verbale talen en de beeldende talen. Elke taal beschikt over een eigen woordenschat, tekenschat of beeldenschat en over regels voor de constructie van de betrokken taal (grammatica). Woordentaal is de meest uitgewerkte taal, toch heeft ook die haar beperkingen. In veel situaties kan de woordentaal niet zonder de andere talen wil zij een effectief communicatiemiddel zijn.
Welke taal is het meest geschikt om uit te drukken wat je voelt na een inspirerend concert? Hoe vertel je je vrienden over een sportprestatie die je erg enthousiast maakte? Hoe maak je tijdens een overleg het best duidelijk wat je wil zeggen wanneer blijkt dat woorden tekort schieten of tot misverstanden leiden? Welke talen gebruik je dan? Welke talen ‘spreek’ je wanneer je verliefd bent en een intiem moment beleeft?
Je ‘spreekt’ vele talen want je leeft tegelijkertijd in verschillende ‘werelden’. In elk van die ‘werelden’ hebben mensen een aantal talen ontwikkeld om iets in mede te delen of door te geven. Je kunt dus vele talen leren en hanteren niet alleen de woordentaal.

Je gebruikt niet steeds een ‘taal’. Soms hanteer je enkele eenvoudige communicatiemiddelen en doe je op dat ogenblik niet meer dan een kwaad gezicht opzetten, wat klanken uitstoten (soms zelfs geen woorden), een vluchtig gebaar tonen en verder lopen.
Wanneer je enkele woorden Italiaans kent en daarmee twee kopjes koffie kunt bestellen is jouw Italiaans een communicatiemiddel. Wanneer je een boek kunt lezen en een gesprek kunt voeren in het Italiaans gebruik je een taal. 

 Communicatiesysteem

Je communiceert steeds vanuit een globaal, open systeem: een communicatiesysteem, een netwerk van talen. Dit wil zeggen dat alle talen die je beheerst en kunt hanteren steeds beschikbaar zijn én samenwerken. Meer nog, ze beïnvloeden elkaar voortdurend. Dan is onderstaand beeld een betere suggestie.
Wanneer je iemand ontmoet, zie die dan als een persoon met een rugzak vol verhalen, gewoontes en levenservaringen en die op ieder moment op meer dan tien manieren met je communiceert vanuit een open samenhangend systeem. Welke elementen van haar communicatie vang jij  op?

Talen en taalgebruik, een nieuwe versie! 

Jaren geleden publiceerde ik de eerste versie van de tekst Talen en taalgebruik. Vandaag is er een uitgebreide, herwerkte versie (24.0). Ik heb de tekst verbeterd, aangevuld, stukken geschrapt (mijn ‘korte teksten’ dreigen te lang te worden), …
Ga naar  → KORTE TEKSTEN – Heldere communicatie 

Mijn tekst wil je op andere gedachten brengen, een ruimer beeld schetsen vanuit een systemische visie op communicatie, je creativiteit aanspreken om zelf te ontdekken welke talen jij zou kunnen aanleren of verbeteren. In mijn tekst focus ik op wat een taal tot een ‘taal’ maakt en welke aspecten daarvan over het hoofd worden gezien en die niettemin een belangrijke rol spelen in de communicatie. Zoals steeds vertrekken mijn gedachten uit de praktijk. Soms is het wijs om te vertragen, om even stil te staan, wat afstand te nemen en te kijken naar wat er ‘achter de schermen’ gebeurt wanneer je iets zegt. Dat kan helpen om je verouderde beelden over ‘taal’ bij te sturen.